Langdurige blootstelling aan politiek geweld en terrorisme beïnvloedt je politieke attitudes. Om radicale veranderingen in politieke attitudes te begrijpen onder degenen door politiek geweld getroffen zijn, moeten we de persoonlijke blootstelling aan dat geweld plus de psychologische mechanismen zoals stress en perceptie van gevaar in ogenschouw nemen. Het gaat hierbij om directe blootstelling (het geweld overkomt jezelf of iemand die je lief is) en om indirecte blootstelling (bijvoorbeeld via berichten in de media).

Psychologische effecten van politiek geweld

Politiek geweld en terrorisme is geassocieerd met een groot aantal effecten op de geestelijke gezondheid. Stress en PTST zijn twee effecten die vaak worden gevonden, evenals depressie. De auteurs Canetti en Linder beschrijven in hoofdstuk 5 in Psychology of Change, dat deze psychologische effecten sleutelmechanismen zijn in de radicale shift in attitudes ten aanzien van je eigen staat en andere staten. Dat komt omdat mensen die politiek geweld en terrorisme hebben meegemaakt, fundamenteel anders gaan kijken naar hun eigen kwetsbaarheid en naar de betekenisvolle voorspelbaarheid van hun wereld. Existentiële onzekerheid kan een vruchtbare bodem zijn voor niet democratische attitudes, politieke intolerantie, het minimaliseren van het belang van burgerrechten en niet-democratische overtuigingen.

Radicale shift

Deze radicale shift in attitudes heeft grote impact op de bereidheid om tot vrede te komen en op verzoeningsprocessen. Mensen worden defensiever wanneer ze politiek geweld en terrorisme hebben meegemaakt, hun vooroordelen worden sterker, de bereidheid om zelf geweld te gebruiken wordt groter, de stigmatisering van de outgroup wordt sterker en het vergoeilijken van de aggresieve acties van de ingroup als zijnde rechtvaardig neemt toe.

Fysiologische effecten van politiek geweld

Ook op fysiologisch niveau is effect te zien, namelijk een toename van CRP (C-reactive protein), een indicator van ontstekingen in het lichaam en een toename van cortisol (stress hormoon). Het immuunsysteem raakt hierdoor aangetast. Doordat mensen die indirect zijn blootgesteld aan politiek geweld en terrorisme deze fysiologische kenmerken gaan vertonen, hebben ze minder weerstand wanneer het geweld hen direct treft, waardoor de kans op PTST en depressie nog verder toeneemt. Biologische markers spelen een cruciale rol in politiek gedrag. Fysiologische veranderingen (zoals plaatsvindt bij ontstekingen) kunnen, na blootstelling aan politiek geweld en terrorisme, de perceptie van gevaar veranderen en daarmee agressievere politieke attitudes triggeren ten opzichte van de outgroup.

Vernedering en bereidheid tot geweld

Als mensen zich gedurende langere tijd vernederd voelen, heeft dit ook een sterk effect op hun politieke attitudes. Het effect van vernedering is zelfs sterker dan het effect van economisch verlies of de dreiging van geweld. Als iemand zich elke dag vernederd voelt, is hij meer geneigd om politiek geweld te ondersteunen als een goed idee. Dus niet-geweldadige onderdrukking (zoals elke dag gefouilleerd worden vanwege je ras of huidskleur), heeft een diepgaand effect op de politieke attitudes en bereidheid om geweld te gebruiken tegen de onderdrukker.

Verzoenende politieke attitudes

Zijn deze effecten te stoppen en om te buigen? Tot nu toe zijn er vooral positieve effecten gevonden van de Parents Circle Families Forum, een forum waar 300 Palestijnse ouders en 300 Israelische ouders met elkaar in contact zijn over het verlies van een geliefde door het conflict. Het kwetsbaar en open uitwisselen van de pijn die het politieke geweld en terrorisme voor beide partijen met zich meebrengt blijkt positieve effecten te hebben. Het leidt tot verzoenende politieke attitudes, minder rouwsymptomen, positieve attitudes ten aanzien van vrede, hoop ten aanzien van de toekomst en de bereidheid om de andere partij te vergeven. De effecten van blootstelling aan politiek geweld en terrorisme zijn dus veranderbaar.

Stemgedrag

Op maatschappelijk niveau is het voorkomen van radicale shifts in politieke attitudes een belangrijk aandachtspunt. De negatieve spiraal die hierboven beschreven is kan dan wellicht voorkomen kan worden. Het bieden van veiligheid aan burgers is daartoe cruciaal. Politieke partijen die een perceptie van gevaar weten op te wekken, spelen daarnaast een rol in het ontstaan van de radicale shifts. Het lijkt me belangrijke kennis om in overweging te nemen als je moet gaan beslissen op welke politieke partij je gaat stemmen.

]