Progressiegericht leiderschapsproces
Progressiegericht leidinggeven is een interactief sociaal proces tussen degene die leiden en degene die volgen, waarbij een gezamenlijke progressierichting wordt nagestreefd. Het gaat bij progressiegericht leidinggeven niet om de kenmerken van de leidinggevende als persoon en ook niet om een beschrijving van de ene persoon als leider en de andere persoon als volger. Maar in plaats daarvan gaat progressiegericht leidinggeven om de leidende acties en de volgen-acties die mensen ondernemen, waarbij ze elkaars acties wederzijds beïnvloeden.
Adaptieve leiderschapstheorie
DeRue beschrijft in zijn adaptieve leiderschapstheorie dat leiden en volgen een complex adaptief proces is. Het leiderschapsproces bestaat uit een serie van leiden-volgen-interacties die twee kanten opgaan; de leidende acties beïnvloeden de volgen-acties en andersom. In de loop der tijd ontstaat zo een interactiepatroon.
Zo kan iedereen die in dit proces betrokken is soms een leidende en soms een volgen-actie ondernemen, los van de formele posities die de betrokkenen hebben. Het interactiepatroon dat langzamerhand ontstaat stimuleert het aannemen van een bepaalde identiteit in de groep door de groepsleden.
Daarnaast ontstaan er leider-volger-relaties in de groep. Die relaties kunnen stabiel worden, maar ze kunnen ook veranderen. De omgeving en de context waarin dit proces zich afspeelt zijn endogeen aan dit proces en niet uitsluitend exogeen. Het leiderschapsproces heeft namelijk niet te maken met een externe omgeving waarop het uitsluitend moet reageren en waaraan het zich moet aanpassen, maar beïnvloedt die externe omgeving ook. Daarmee is er sprake van wederkerigheid tussen de omgeving en het leiderschapsproces.
De omgeving en de situatie worden onder andere zoals ze worden door de leiderschapsacties die worden ondernomen. Hoe dynamischer de omgeving, hoe meer fluïde en variabel de leider-volger-relaties zullen moeten zijn en hoe dynamischer de omgeving ook weer wordt, zo stelt DeRue. Er is een positieve feedback-loop tussen de dynamiek in de context en de afwisseling in leider-volger-relaties.
Gedeeld leiderschap
DeRue beschrijft vervolgens het concept van gedeeld leiderschap. Dat volgt een patroon waarbij meerdere groepsleden op hetzelfde moment leidende en volgende acties ondernemen. Deze acties zijn niet sequentieel, maar bestaan parallel aan elkaar. De groepsleden zijn consistent en collectief betrokken bij de leidende acties en bij de volgen-acties; als een groepslid een leidende actie onderneemt dan volgen de andere groepsleden consistent en collectief. Gedeeld leiderschap gaat dus hand in hand met gedeeld volgerschap.
Effectiviteit
In plaats van te analyseren hoe effectief een leider is, zou je moeten analyseren hoe effectief het leiderschapsproces werkt zo stelt DeRue. Immers, de effectiviteit van een sociaal systeem is geen functie van de effectiviteit van de individuen (bijvoorbeeld van de leider), maar is een functie van hoe alle componenten in het totale sociale systeem in samenhang met elkaar functioneren. Wanneer pogingen om te leiden niet worden gevolgd door volg-gedrag en wanneer volg-gedrag niet wordt beantwoord met leidende acties ontstaat een leiderschapsvacuüm. Chaos is het resultaat. Een meta-analyse van verschillende vormen van gedeeld leiderschap laat zien dat er een positieve relatie is tussen gedeeld leiderschap en teamperformance.
Progressiegericht leiderschapsproces
Progressiegericht leidinggeven is een interactief sociaal proces tussen degene die leiden en degene die volgen, waarbij een gezamenlijke progressierichting wordt nagestreefd. Het gaat bij progressiegericht leidinggeven niet om de kenmerken van de leidinggevende als persoon en ook niet om een beschrijving van de ene persoon als leider en de andere persoon als volger. Maar in plaats daarvan gaat progressiegericht leidinggeven om de leidende acties en de volgen-acties die mensen ondernemen, waarbij ze elkaars acties wederzijds beïnvloeden. Progressiegericht leidinggeven vindt plaats binnen een heldere structuur en hiërarchie, aangezien die noodzakelijk zijn om in organisaties van enige omvang gezamenlijke progressie te kunnen boeken. Die structuur en hiërarchie is echter wel flexibel zodat meerdere mensen, afhankelijk van de situatie, tijdelijk en afwisselend de rol van leider en volger kunnen hebben. In ons binnenkort te verschijnen Handboek Progressiegericht Leidinggeven reiken we leider-acties aan die helpen om gezamenlijke progressie te boeken.