Als bestuurders wakker liggen ‘s nachts zijn ze vaak aan het piekeren over hun Raad van Toezicht, zo stelt Jan Moen, (voormalig) hoogleraar Management en Organisatie aan de Universiteit van Tilburg. Dat heeft dan regelmatig te maken met relationele ineffectiviteit. Moderne Raden van Toezicht die een constructieve dialoog willen met hun bestuurder, terwijl ze tegelijkertijd goed invulling geven aan hun controlerende en toetsende rol, moeten effectieve vragen stellen.
Je kunt effectieve vragen stellen als je weet waar je mee bezig bent: ben je aan het helpen, controleren, meten, toetsen? In dit stukje zoom ik in op helpende vragen, die erop gericht zijn als sparring partner van de bestuurder nuttige ondersteuning te bieden. Dat zijn andere vragen dan de vragen die erop gericht zijn zorgvuldig te kunnen beoordelen of de bestuurder op de goede weg is de gewenste progressie met zijn organisatie te bereiken. Als de bestuurder een vraag krijgt, die op een helpende manier gesteld wordt terwijl er eigenlijk een controlerende ondertoon in zit, dan kunnen de doorvragen die de leden van de Raad stellen worden ervaren als wantrouwende vragen. Als ‘hang yourself’-vragen.
Een voorbeeld. Een bestuurder constateert een ernstige toestand in zijn organisatie en er flitst hem zelfs even door zijn hoofd de inspectie in te schakelen, zo belangrijk is het dat de situatie snel verbetert. Terwijl hij met zijn Raad van Toezicht over deze situatie spreekt, vuurt die en bloc vragen op hem af waaraan de bestuurder zich ergert. Hij hoort geen vragen, maar twijfels of hij wel genoeg overzicht heeft en zijn werk wel goed doet. En dat terwijl hij elke dag met alle ins en outs van zijn werk te maken heeft en de RvT veel minder informatie en overzicht heeft dan hij.
Transparant zijn in wat je aan het doen bent kan de interactie met de bestuurder effectiever maken. Stel je als lid van de RvT vragen om de bestuurder te helpen zicht te krijgen op welke progressie hij al heeft geboekt, welke hij verder wil boeken en welke dilemma’s hij graag zou willen bespreken om tot zijn eigen keuzes te komen? Of stel je vragen die de RvT zelf moet helpen om zorgvuldig te kunnen controleren of de bestuurder goed bezig is de gewenste progressie met zijn organisatie te boeken? Of is het niet zozeer aan de orde om vragen te stellen, maar bijvoorbeeld om te verhelderen wat er moet gebeuren in de betreffende situatie of om maatregelen te treffen?
Een paar voorbeelden van helpende vragen, die een lid van de RvT kan stellen in de rol van sparring partner van de bestuurder zodat het de bestuurder helpt om zijn eigen ideeën verder te ontwikkelen hoe hij progressie wil boeken zijn:
• Wat zouden we over dit onderwerp moeten bespreken wil het nuttig voor je zijn?
• Waaraan zou je na afloop merken dat de bespreking van dit onderwerp je een stap verder heeft gebracht?
• Welke progressie is er al geboekt ten aanzien van dit onderwerp?
• Welke progressie wil je verder boeken ten aanzien van dit onderwerp?
• Wat is je al duidelijk over hoe je ten aanzien van dit onderwerp verdere progressie wilt gaan boeken?
• Wat vind je er nog lastig aan om die gewenste progressie te kunnen boeken?
• Welke ideeën heb je over hoe je hiermee een stap verder kunt gaan komen?
• Ten aanzien van welke aspecten zou je onze tips en reflecties willen horen?