Na afloop van een training zei een deelnemer tegen een progressiegerichte trainer: ”Progressiegericht reageren op je gesprekspartner ziet er vriendelijk en duidelijk uit. Wat de ander ook zegt, er wordt steeds op een vriendelijke manier duidelijk gereageerd”.
Ik ben het met die observatie eens. Progressiegericht reageren is zeker vriendelijk. Wat je gesprekspartner ook zegt, hij heeft daar vast een goede en constructieve reden voor. Als je daarvan uitgaat wordt het eenvoudig om vriendelijk te reageren, ook als er problemen, kritiek of bezwaren op je afkomen. Progressiegericht reageren is daarnaast duidelijk. Dat je vriendelijk reageert op wat je gesprekspartner zegt wil niet zeggen dat jij het overal mee eens bent. Het wordt erg verwarrend als je vriendelijke reactie zou betekenen dat het inhoudelijk onduidelijk wordt waar je (als professional) zelf voor staat.
Dat vriendelijk en duidelijk reageren kan ook goed van pas komen bij probleeminducerende opmerkingen die op je af kunnen komen. Probleeminductie: door interactie met iemand heb je opeens een probleem dat je daarvoor nog niet had.
Een paar voorbeelden van alledaagse probleeminductie en een progressiegerichte reactie daarop. De probleeminductie is cursief gemaakt:
1. Twee mensen begroeten elkaar enthousiast. Ze hebben elkaar al een tijdje niet gezien en vinden het leuk elkaar weer te zien. De ene persoon zegt tegen de ander :”Hoe gaat het met je?” De ander zegt: “Ja, prima!” Waarop de ene zegt: “Ja? Je ziet er wel een beetje moe uit…druk gehad?”  Hoe kan je progressiegericht reageren op deze probleeminductie? Een voorbeeld: ”Ah, bedankt voor je bezorgdheid. Het gaat prima met me, ik heb een hele ontspannen en leuke tijd achter de rug. Vorige week bijvoorbeeld…..”
2. Een vrouw schenkt een kop koffie in en morst door een onhandige handbeweging wat koffie op de tafel en de vloer. Haar man zegt: ”Is dit een voorteken van een onhandig dagje?”  Hoe kun je progressiegericht reageren op deze probleeminductie? Een voorbeeld: Ha ha, dat zou je bijna denken he…maar nee, het is een voorteken dat het een  creatief dagje gaat worden!”.
3. Twee collega’s zitten samen te lunchen. De ene collega verzucht dat hij weer een deadline niet dreigt te halen. Hij haalt nu vaak deadlines niet omdat hij allerlei leuke werkzaamheden voorrang geeft en dan opeens in tijdnood komt. De andere collega zegt: “Wat belemmert je dan?” Hoe kun je progressiegericht reageren op deze probleeminductie? Een voorbeeld: “Ja, ik snap dat die vraag in je opkomt. De vraag die ik mezelf wil stellen is hoe gestructureerder werken eruit zou zien. Daar ga ik maar eens over nadenken…”
4. In een training over progressiegericht werken zit 1 deelnemer die een heel andere functie heeft dan de andere deelnemers. Deze deelnemer is erg geïnteresseerd in progressiegericht werken en is blij mee te kunnen doen. Bij de start van de training zegt een deelnemer: “Maar kun jij in jouw werk eigenlijk wel iets met wat we in deze training gaan doen?” Hoe kun je progressiegericht reageren op deze probleeminductie? Een voorbeeld: “Bedankt dat je daaraan denkt! Ik ben zelf ook heel nieuwsgierig om in de loop van de training te gaan ontdekken hoe ik het kan gaan gebruiken in mijn werk en heb er heel veel zin in vandaag!”