Van uitstel komt afstel. Stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen. We hebben snel negatieve associaties bij uitstelgedrag. We schamen ons ook vaak als we dingen voor ons uitschuiven.
Maar uitstellen van actie is onvermijdelijk en niet altijd slecht. Het kan veel verstandiger zijn om iets niet te doen of te wachten tot je een beslissing neemt. En je doet per definitie altijd iets niet. Door je te richten op iets doe je een heleboel dingen niet die je wel zou kunnen doen. Uitstellen is dus een noodzakelijk onderdeel van ons leven.
Dat maakt de vraag interessant: wanneer is uitstellen goed en wanneer is uitstellen slecht?
Partnoy introduceert in zijn boek WAIT een algemene theorie van uitstelgedrag. Om zijn theorie goed te begrijpen heb ik geprobeerd het samen te vatten in een modelletje. Dit is dat modelletje:
doe niets model
 
 
 
 
 
 
 
Eerst een toelichting op de assen.
 
De verticale as zegt dat er een continuüm is dat loopt van niets doen naar iets doen, van uitstellen naar handelen. De horizontale as zegt dat er een continuüm is dat loopt van lage rente naar hoge rente. Met rente bedoelt Partnoy de kosten van actie of uitstel (of de opbrengsten ervan).
 
Een rekenvoorbeeld om de horizontale as te verduidelijken. Als we kunnen kiezen tussen 100 euro vandaag betalen of 110 euro over een jaar is het verstandiger om 110 euro te betalen over een jaar. Dat is rationeel uitstelgedrag. Maar als het bedrag dat we vandaag moeten betalen 100 euro is en het bedrag over een jaar is 3000 euro, dan wordt het anders. De rente is dan zoveel hoger dat het waarschijnlijk beter is om de betaling nu te doen in plaats van over een jaar.
 
Als het toekomstige bedrag veel hoger is dan het bedrag vandaag, en we kiezen nog steeds voor het betalen van het veel hogere toekomstige bedrag, dan is ons uitstelgedrag schadelijk omdat het hoge kosten met zich mee brengt. Als we moeten kiezen tussen direct handelen of uitstellen, dan is dus de rente van belang. Is die laag? Dan is uitstellen waarschijnlijk een goede optie. Is die hoog? Dan kunnen we waarschijnlijk beter direct door de zure appel heen bijten.
 
Dit geldt niet alleen voor monetaire beslissingen. Bij allerlei beslissingen kunnen we een afweging maken tussen de kosten vandaag en de toekomstige kosten als we de actie uitstellen. Dit geldt niet alleen voor de kosten, maar ook voor de opbrengsten. Als we vandaag iets leuks kunnen krijgen of morgen iets nog leukers, dan zijn we snel geneigd om het leuke direct te incasseren. We hechten meer waarde aan een directe beloning dan aan een beloning in de toekomst. Zo zijn we snel te verleiden om actie te ondernemen, terwijl we beter even zouden kunnen wachten op de grotere beloning.  Immers; je weet wat je hebt, je weet niet wat je krijgt..
 
Als we de rente-as en de (n)-iets doen-as met elkaar kruizen ontstaan vier vakjes.

  • Links boven is de situatie waarin we handelen terwijl er sprake is van lage rente. Dan handelen we onnodig snel, dus we zijn aan het overhaasten. Stel, je wilt in september een nieuwe studie oppakken maar je bent er nog niet goed uit welke studie je het meest aanspreekt. Het is nu januari en je moet je uiterlijk 1 juni inschrijven. Er zijn dus geen kosten verbonden aan nog even wachten voor je beslist. Iemand in je netwerk vertelt je dat zij heeft gekozen voor opleiding a. Ze is er heel enthousiast over en zou het heel leuk vinden als jij dezelfde opleiding zou gaan doen. Je hebt je zelf nog niet zo verdiept in de mogelijkheden, maar na afloop van je gesprekje met je kennis schrijf je je direct in voor opleiding a. Na een week heb je al spijt, omdat je van iemand anders hoort dat er een opleiding is die waarschijnlijk veel beter aansluit bij jouw vooropleiding. Lage rente, snel gehandeld: overhaast.
  • Rechtsonder is de situatie waarin sprake is van slecht uitstelgedrag. Als de kosten van het uitstellen van een actie hoog zijn, dan betekent dat dat de actie morgen pas uitvoeren meer kosten met zich meebrengt dan de actie vandaag doen. Als je in dat geval toch uitstelt tot morgen, is er sprake van slecht uitstelgedrag. Je zegt bijvoorbeeld tegen jezelf dat je morgen wel zult minderen met de alcohol, omdat de prijs die je vandaag moet betalen als te hoog aanvoelt. Als je dit keer op keer doet zijn de uiteindelijke kosten die je betaalt misschien veel hoger; leveraandoeningen.
  • Rechtsboven is de situatie waarin snel handelen raadzaam is. De kosten zijn in de toekomst hoger dan nu of de opbrengsten zijn nu hoger dan wanneer we wachten met handelen. Je krijgt een aanbod voor een nieuwe functie die je heimelijk al heel lang ambieert, maar je moet wel vandaag beslissen. Handelen in plaats van uitstellen.
  • Vakje rechtsonder: niets doen. Uitstellen. Wanneer is dat verstandig? Goed uitstelgedrag vindt plaats in situaties waarin de rente laag is. Dus de kosten van het uitstellen zijn laag en je mist geen hoge opbrengsten als je je actie uitstelt. Je zit in een sollicitatiecommissie en bij binnenkomst van sollicitant drie zie je direct al dat dit de geschikte kandidaat is. Hij past perfect bij de andere teamleden. In de loop van het gesprek wordt je vermoeden voortdurende bevestigd. Maar in plaats van dat je direct een aanbod doet, dwing je jezelf om eerst alle andere  sollicitatiegesprekken te voeren en daarna een nachtje te slapen over je beslissing. Tot je verbazing kies je uiteindelijk toch niet voor sollicitant drie maar voor sollicitant 5, die bleek een betere aanvulling te zijn op het team.