Natuurlijk wens ik je een gelukkig nieuwjaar!

Gelukkig

Gelukkig zijn. Er is iets aparts met die term ‘gelukkig’ aan de hand. Iedereen weet wel hoe het voelt om gelukkig te zijn, maar het is tegelijkertijd moeilijk onder woorden te brengen wat het betekent. Het is subjectief. Onderzoekers gebruiken daarom ook wel de term ‘subjectief welbevinden’. Met die term proberen ze aan te geven dat gelukkig zijn iets subjectiefs is. Net zo als ‘schoonheid’ is ‘geluk’ een begrip met verschillende betekenissen voor verschillende mensen in verschillende omstandigheden.
Er zijn landen waar geluk van de burgers als prioriteit wordt gezien voor het regeringsbeleid (bijvoorbeeld Buthan). In Nederland gebruikt het CBS de geluksmeter. We kunnen op de site van het CBS lezen dat er een ‘groeiend besef is dat geluk een belangrijke indicator is van hoe het met een land gaat’.

Indicator

Ik betwijfel dat het een goed idee is om geluk te meten en geluk als indicator te gebruiken van hoe het met een land gaat. Daarvoor zijn drie redenen. De eerste reden heeft te maken geluk als iets om naar te streven, als prioriteit. De tweede reden heeft te maken met definitieproblemen. De derde reden heeft te maken met meetproblemen.

Geluk als prioriteit?

Laatst zong ik met een koor in een ziekenhuis in het midden van het land. Ik had een enorm drukke week en had eigenlijk geen tijd voor dit optreden. Na twee uur zingen liepen we naar de verkleedkamers en onderweg riep iemand ons na. Een dochter stond daar met naast haar een doodzieke man.

Betekenisvol

Ze vroeg of we alsjeblieft een liedje wilden zingen voor haar stervende vader. We vormden een kring rondom de vader en zijn dochter en zongen een lied voor hem. Hij schoot vol terwijl hij naar ons luisterde. Zijn dochter ook. Het raakte me omdat ik me voorstelde hoe zwaar zijn leven voor hem was en het lukte me niet goed om door te zingen. Als je me op dat moment had gevraagd of ik gelukkig was had ik volmondig ‘nee’ gezegd. Maar als je me had gevraagd of ik het een betekenisvol moment vond, dan had ik volmondig ‘ja’ gezegd. Wat zou de dochter hebben geantwoord op de vraag of zij gelukkig was op dat moment? Ik vermoed dat zij haar gevoelens niet zou hebben omschreven als ‘gelukkig’. En ik vermoed dat zij het heel waardevol vond om met haar vader dit moment te beleven en samen naar de muziek te kunnen luisteren. Mensen kunnen zich diepongelukkig voelen met een besef dat er iets betekenisvols en waardevols gaande is in hun leven.

Waardevol

Zo zijn er mensen die voor een bepaalde waarde of een bepaald principe strijden en in hun strijd  veel tegenwerking krijgen of onderdrukt worden. Mensen als Raif Badawi bijvoorbeeld. Je kunt je moeilijk voorstellen dat hij momenteel gelukkig zal zijn, maar hij kwam op voor wat hij betekenisvol en waardevol vindt.

Fijn, maar niet het belangrijkste

Gelukkig zijn is fijn, maar niet het belangrijkste in het leven. Betekenisvolle dingen doen kan gepaard gaan met je ongelukkig voelen. Het is makkelijker voor mensen om te kiezen voor hun individuele geluk in plaats van te proberen maatschappelijke problemen aan te pakken. Moeten we dan maar focussen op het maximaliseren van geluksgevoelens en moeilijke problemen uit de weg gaan omdat het ons ongelukkiger maakt er mee bezig te zijn? Volgens mij niet.

Geluk als druk

Er is nog een andere reden waarom ik denk dat geluk geen prioriteit zou moeten krijgen boven andere dingen in het leven, zoals werken, studeren, gelijkheid, zorg voor kinderen en ouderen, gezondheid et cetera. En dat is de ‘geluksdruk’. Als we geluk als belangrijke indicator gaan behandelen van hoe het met een land gaat, wordt geluk verheven tot iets waarnaar mensen moeten streven. Ik denk dat gelukkig zijn een resultante is van waardevolle dingen doen met je leven en dat we ons beter kunnen richten op het doen van die waardevolle dingen dan op het proberen gelukkiger te worden.
Mijn andere twee redenen om te twijfelen aan de relevantie van geluk als indicator van hoe goed het gaat met een individu of een land lees je hier en hier.

Ik wens je liever een betekenisvol nieuwjaar!