Furedi legt in zijn boek Therapy Culture uit dat er een cultuur is ontstaan van emotioneel determinisme en emotioneel oorzakelijk denken.
Sociale problemen worden meer en meer gepercipieerd in termen van psychologische disposities: als persoonlijke tekortkomingen, schuldgevoelens, angstsyndromen, conflicten en neuroses. Bijvoorbeeld: criminaliteit wordt nu verklaard door te wijzen op de persoonlijke psychologische problemen van de crimineel, waar vroeger armoede of politieke onderdrukking als oorzaak van het criminele gedrag werd gezien. Het idee dat mishandelde kinderen zelf mishandelaars worden is een culturele mythe geworden. Zelfs nu er veel bewijs is dat mensen verschillend reageren op mishandeling. Hetzelfde geldt voor het oorzakelijk verband tussen een trauma en geweld. Hoewel deze hypothese niet bewezen kan worden, is het een wijdverspreid geloof geworden. Trauma is nu een woord dat gebruikt wordt voor elke manier waarop mensen proberen om te gaan met pijnlijke gebeurtenissen. “Het gaat allemaal terug naar de baarmoeder” is een axioma van emotioneel determinisme.
Door therapeutisch jargon te gebruiken kijken we naar gevoelens en gedrag als de uitkomst van interne oorzakelijke processen. Problemen die we vroeger verklaarden door te kijken naar economische, politieke of onderwijskundige omstandigheden, worden nu gezien als psychologische problemen. We zien allemaal “onzichtbare littekens”op de psyche van mensen die nooit geheeld kunnen worden en die de persoon voor de rest van zijn leven hebben beschadigd. Emoties en het omgaan met emoties is tegenwoordig snel een ziekte. Positieve emoties hebben een voetstuk gekregen, vooral als het gaat om individuele positieve emoties. “je goed voelen over jezelf” is een belangrijke individuele queeste geworden.
Maar, zo stelt Furedi, het erkennen van je gevoelens en emoties betekent niet dat je ze moet aanbidden of geobsedeerd door ze moet raken. Als de zoektocht naar zelfkennis een doel op zich wordt, zal er weinig inzicht worden verworven. Dat is waarom, hoewel er nu meer mensen naar therapeuten en counselors gaan dan ooit tevoren, zelfkennis niet substantieel is toegenomen. De zoektocht naar het ware zelf heeft er eerder toe geleid dat de maatschappij gepreoccupeerd is geraakt met gevoelens en emoties. Maar het zoeken naar het ware zelf is niet de beste manier om het te begrijpen. Zelfkennis en een bewustzijn wie we zijn is het resultaat van bewuste reflectie op onze ervaringen in interactie met anderen.
Wat denk jij? Heeft Furedi gelijk als hij stelt dat de zoektocht naar individuele zelfkennis is doorgeschoten in een obsessie met onze gevoelens?
NOAM trainingen