Het verwerven van kennis over een onderwerp verwerven mensen door ervaring op te doen en uitleg te krijgen. Effectieve kennis heeft twee componenten: ‘als’ en ‘dan’.

‘Dan’ en ‘als’

‘Dan’ refereert aan de actie of het antwoord: ‘stel de nuttigheidsvraag zo: hoe kunnen we wat jou betreft de tijd zo goed mogelijk besteden?’ Maar als deelnemers alleen weten wat de juiste formulering is, hebben ze nog geen effectieve kennis verworven. Want ze weten dan nog niet op welk moment, in welke situaties en waarom de nuttigheidsvraag op die manier gesteld wordt en geformuleerd is. ‘Als’ refereert dan ook aan de condities waaronder de actie passend is. In het geval van de nuttigheidsvraag: bij de start van een gesprek als je je gesprekspartner progressiegericht wilt coachen.

Uitleg

Uitleg krijgen in een les of training is effectief wanneer de leerling of deelnemer de kennis heeft om de uitleg te kunnen plaatsen en begrijpen. Iemand iets uitleggen waarover hij nog geen enkele kennis heeft, leidt ertoe dat de persoon stopt met luisteren, cognitieve overbelasting ervaart en de relevantie van je uitleg niet ziet. Als iemand al kennis heeft over het onderwerp waarover de uitleg gaat, kan die persoon de nieuwe informatie haken aan wat hij al weet. In die situatie kan het heel effectief zijn om verklaringen en generalisatie aangereikt te krijgen door een expert.

Eerst ervaring

Ervaring en uitleg leiden tot verschillende soorten kennis en ze werken heel goed samen wanneer de ervaring eerst komt. Dus bij de opbouw van onze trainingen zorgen we ervoor dat deelnemers altijd eerst op een bepaalde manier ervaring kunnen opdoen met de materie waarover het betreffende onderdeel van de training gaat.

Hoe creëer je een ervaring

De ervaring is effectief wanneer die wordt gepresenteerd als een probleem dat moet worden opgelost en als de ervaring precies aansluit bij wat de persoon moet of wil leren. In onze trainingen werken we bijvoorbeeld met puzzeltjes, zowel schriftelijk als op film. We schetsen een situatie waarin een medewerker of cliënt iets zegt dat de leidinggevende of coach als uitdagend ervaart. Vervolgens brainstormen de deelnemers in onze training over mogelijke progressiegerichte reacties van de leidinggevende of coach. En daarna kijken we naar de rest van het filmpje of het uitgeschreven gesprek, om te leren hoe progressiegerichte formuleringen klinken.

Aansluitende uitleg

Uitleg die volgt op een ervaring die precies aansluit op wat de persoon wil of moet leren op dat moment, is relevant en wordt sneller begrepen dan uitleg die in de perceptie van de persoon uit de lucht komt vallen. Maar het is ook niet zo dat de deelnemer uitsluitend zelf de verklaringen en generalisaties maakt en alle kennis zo zelf moet construeren. De uitleg van de expert is wel degelijk een belangrijk onderdeel van een les of training, om tot goede kennisontwikkeling te komen.

De opbrengsten

De opbrengst van deze manier van kennisopbouw (eerst ervaren, dan uitleg) is:

  1. Dat deelnemers beter in staat zijn om het doel van de actie uit te leggen. In plaats van dat ze niet verder komen dan: ‘ja, dat is nu eenmaal de regel’ of ‘zo moet het nu eenmaal’, kunnen ze vertellen waarom die regel er is en waarom het zo moet.
  2. Dat deelnemers de wat, als vraag kunnen beantwoorden. Wat doet een progressiegerichte leidinggevende wanneer een medewerker tegenwerpingen maakt en klachten heeft in een stuursituatie? Als de medewerker in een stuurgesprek een klacht inbrengt, dan sluit de leidinggevende aan op de klacht en houdt vast aan zijn progressieverwachting.
  3. Praktisch toepasbare kennis: kennis waarvan de persoon weet in welke situaties die toepasbaar is, waarom op dat moment en hoe.

Meer lezen: The ABC of how we learn

]