Wat is vriendelijk? De meeste mensen willen liever vriendelijk zijn tegen anderen dan dat ze anderen op de kast jagen. Vandaar ook dat het soms zo moeilijk is om eerlijke feedback aan anderen te geven. Want als je kritiek hebt, hoe blijf je dan toch vriendelijk? En wat is dat eigenlijk, vriendelijk zijn?

Er gaat iets mis

Jos is re-integratie consulent en voert geregeld gesprekken met mensen die werkeloos zijn en verplicht zijn om werk te gaan zoeken. Sommige klanten doen te weinig om een baan te vinden en dan moet Jos met ze in gesprek daarover. Hij wil die gesprekken op een vriendelijke manier voeren, maar hoe?

Joyce is coach en haar leidinggevende bemoeit zich regelmatig met haar werk, terwijl Joyce die bemoeienis niet nodig vindt en onaangenaam vindt. Joyce wil op een vriendelijke manier met haar leidinggevende in gesprek, maar hoe?Als deelnemers in onze trainingen zoeken naar vriendelijke formuleringen komen ze geregeld op dit soort formuleringen:

Iets positiefs over de persoon

Ze zeggen iets positiefs over de persoon met wie ze in gesprek zijn. Jos zou bijvoorbeeld zeggen:”Jij hebt zoveel mooie talenten”. Joyce zou kunnen zeggen:”Je bent zo’n betrokken leidinggevende”.

Het voordeel voor de ander

Ze proberen de ander te overtuigen wat goed voor die persoon is. Jos zou bijvoorbeeld kunnen zeggen:”Ik gun jou zo dat je weer lekker aan het werk kan zijn”. Joyce zou bijvoorbeeld kunnen zeggen:”Je hebt het zo druk, dus zou het niet fijner voor je zijn als je je minder hoefde bezig te houden met mijn werk?”

Helpen

Ze proberen de ander te helpen. Jos zou bijvoorbeeld zeggen:”Wat heb jij nodig om weer aan het werk te komen?” Joyce zou zeggen:”Kan ik iets voor je doen zodat je het minder druk krijgt?”

Niks zeggen

Ze zeggen niets. Jos verzwijgt dat zijn cliënt werk moet zoeken en praat in plaats daarvan over allerlei andere dingen (in de hoop dat de cliënt zelf met het onderwerp “werk zoeken” op de proppen komt). Joyce zegt niks over de bemoeizucht van haar leidinggevende en praat in plaats daarvan over hoe goed het gaat in haar werk (in de hoop dat haar leidinggevende dan zelf tot de conclusie komt dat ze Joyce meer ruimte kan geven)

Begrijpelijk

Het is wel begrijpelijk dat mensen tot dit soort formuleringen komen. Want op het eerste gezicht lijken ze vriendelijk. En direct zeggen waar het wat jou betreft over moet gaan, lijkt ook zo snel negatief. Maar elk van de vier formuleringen draaien om de hete brij heen. Hoe vriendelijk de toon dan ook is, de gesprekspartner kan op geen enkel moment begrijpen wat er eigenlijk echt speelt.

Dan maar zeggen waar het op staat?

Maar hoe zien formuleringen er dan uit die helemaal eerlijk zijn? Jos zou bijvoorbeeld kunnen zeggen:”Weet je, jij doet gewoon niets om aan werk te komen en daar krijg je echt problemen mee, met je uitkering” Joyce kan zeggen:”Ik ben het zat dat jij me micro-managet, durf je de controle soms niet los te laten”. Deze formuleringen hebben als nadeel dat de relatie onder druk komt te staan. Negatieve formuleringen, beschuldigende toon, en je gesprekspartner reageert waarschijnlijk defensief of aanvallend.

Wat is vriendelijk?

Oprecht vriendelijk is dan ook niet negatief, maar ook niet eufemistisch. Oprecht vriendelijk is helemaal eerlijk over wat de situatie is én helemaal begripvol zijn ten aanzien van het perspectief van de ander.

Jos zou bijvoorbeeld kunnen zeggen:”De bedoeling is dat je stappen gaat ondernemen om werk te vinden en dit gesprek is bedoeld om jouw ideeën te horen hoe je dat wilt gaan aanpakken en hoe ik je daarbij kan ondersteunen. Welke ideeën heb je al over hoe je weer in de richting van betaald werk kunt komen?”.

Joyce kan zeggen:”Ik merk dat ik graag de doelen in mijn werk zou willen bereiken op mijn eigen manier. Is het wat jou betreft akkoord als ik de komende periode alleen bij je aanklop wanneer ik ergens niet uitkom en het verder helemaal zelfstandig regel?”

Duidelijkheid over het onderwerp van het gesprek en de doelen die je wilt bereiken en begrip voor het perspectief van de ander zijn twee dingen die tezamen de oprechte vriendelijkheid vormen. Want als je eerlijk en duidelijk bent, ben je respectvol naar de ander. En als je die duidelijkheid op een rustige, oordeelloze manier onderbouwt en toelicht, ben je ook respectvol naar de ander.