Regelmatig krijgen burgers een uitnodiging voor een screening, op ziektes als baarmoederhalskanker  of borstkanker bijvoorbeeld. “Gezond verstand” zegt dat je er goed aan doet om je te laten screenen. Veel mensen associëren zo’n screening met het beperken van je risico dat je de ziekte waarvoor je wordt gescreend daadwerkelijk krijgt. Screening voelt als goed en zorgvuldig omgaan met je gezondheid. Vroegtijdig signaleren dat er iets mis is, klinkt veilig. We ervaren het als progressie in de gezondheidszorg dat we ons vroegtijdig kunnen laten controleren op ziektes. Maar is dat inderdaad zo? Als je geen symptomen hebt, zou het dan verstandig zijn deel te nemen aan screening?
Gilbert Welch, Lisa Schwartz en Steven Woloshin schreven in het boek Overdiagnosed, making people sick in the pursuit of health. De auteurs brengen het risico van overdiagnose onder de aandacht. Allereerst stellen zij: als je symptomen hebt, ga dan naar een dokter!  De medische sector kan zieke mensen helpen.
En vervolgens zeggen zij: als je geen symptomen hebt, bedenk dat heel goed of je je wel wilt laten onderzoeken. Want je loopt het risico van overdiagnose. Overdiagnose betekent dat je een diagnose krijgt dat je een bepaalde ziekte hebt, terwijl die ziekte nooit tot symptomen of de dood zou hebben geleid.
Overdiagnose is de consequentie van het enthousiasme voor vroege diagnose, en kan gebeuren bij screening van mensen die geen symptomen hebben. De standaards voor wat ziek is en wat gezond is zijn daarbij steeds verder verschoven, zo stellen de auteurs. Waar we vroeger bepaalde kankers nooit zouden hebben ontdekt en ze ook nooit progressief zouden worden (dus tot symptomen en ziekte zouden leiden), ontdekken we die kankers nu wel en gaan we over tot behandelen. Het risico van overdiagnose is overbehandeling.
Behandeld worden voor een ziekte die nooit zou leiden tot symptomen kan nadelen hebben. De behandeling kan zowel fysiek als emotioneel een wissel op je trekken. Zo kan screening ertoe leiden dat mensen die geen symptomen hebben en zich gezond voelden opeens ziek worden. Mensen ziek maken in de zoektocht naar gezondheid.
Ik denk parallellen te zien met de geestelijke gezondheidszorg. Waar we het vroeger normaal vonden als mensen verdrietig waren na ingrijpende levensgebeurtenis, worden tegenwoordig veel sneller termen als “depressief” en “abnormaal”  gehanteerd. Het gebruik van tests en diagnosemiddelen in de geestelijke gezondheidszorg kan denk ik leiden tot overdiagnose. Als een cliënt bijvoorbeeld een coachingstraject start en de coach stelt voor om eerst een 360 gradenfeedback te organiseren met behulp van een standaardtest, dan kan het goed zijn dat er overdiagnose ontstaat. De cliënt kan ervaren dat hij problemen blijkt te hebben die hij voordat hij de test deed niet ervoer.
Wat denk jij? Komt overdiagnose inderdaad voor in coaching en therapie?