Begrijpen is volgens het woordenboek met het verstand of met het gevoel bevatten wat iemand bedoelt of beroert. Andere woorden zijn aanvoelen, beseffen, bevatten, doorhebben, doorzien, inzien, opvatten, snappen, vatten, verstaan.
Stel je bent progressiegerichte coach en je cliënt zegt:”Ik vind het zo moeilijk om me aan mijn planning te houden”. En stel dat jij zelf ook vaak moeite hebt je aan je planning te houden. In dat geval begrijp je wat je cliënt zegt, omdat je hetzelfde ervaart rondom planning. Als je in reactie op je cliënt zegt:”Ah, ik begrijp het…”, dan betekent je begrijpen het kunnen invoelen van je cliënt. Maar stel nu dat jij zelf juist helemaal geen problemen hebt met het aan je planning houden. En je zegt toch:”Ah, ik begrijp het….”. Is dat dan eerlijk? Begrijp je het wel echt als je het niet zelf ook zo ervaart?
Die vraag werpt zich ook op wanneer je progressiegerichte leidinggevende bent en je bent met een medewerker in gesprek over bijvoorbeeld het belang van goed registreren. De medewerker zegt:”Ik vind registreren een ramp, het leidt me af van alles wat ik wil doen met de cliënten en kost me onevenredig veel tijd”. Als je nu zegt:”Ah, ik begrijp het…”, loop je dan niet het risico dat de medewerker dat ziet als een teken dat je het akkoord vindt dat hij niet goed registreert?
Mijn antwoord op deze dilemma’s is dat er een onderscheid is tussen iets begrijpen en hetzelfde vinden of voelen. Iemands perspectief willen begrijpen betekent dat je je voorstelt dat je door de ogen van die ander naar de werkelijkheid kijkt. Als je door zijn ogen naar de werkelijkheid kijkt zou je hetzelfde zien, want dan had je immers zijn ogen. Je kunt door goed te luisteren naar de ander, vragen te stellen om zijn perspectief en gevoelens te begrijpen en samen te vatten in de woorden van de ander, empathie krijgen voor hoe de ander zijn situatie ervaart. Als je dan zegt:”Ik begrijp het…”, dan bedoel je oprecht dat je kunt invoelen, zien en snappen dat de ander zijn werkelijkheid zo ervaart als hij doet. Dat is iets anders dan dezelfde mening of gevoelens hebben als de ander. Jij houdt je eigen ogen, je eigen gevoelens en perspectieven en je eigen meningen en voorkeuren.
In een progressiegerichte interactie zijn jouw perspectief en het perspectief van de ander beide volledig te erkennen, ook als ze tegengesteld zijn. Het zijn als het ware twee rijstroken waarop je vooruit kunt komen in de interactie. In het voorbeeld van de progressiegerichte leidinggevende klinkt dat zo:”Ah, ik begrijp dat het registreren je afleidt van alles wat je wilt doen met de cliënten… dat is ook de reden waarom ik dit gesprek met je belangrijk vindt…het is namelijk de bedoeling dat je registraties allemaal op tijd en goed in orde komen. De reden daarvan is dat we alleen met goede registraties onze subsidiegelden krijgen en dus door kunnen gaan met onze dienstverlening aan onze cliënten.“
Je kunt het perspectief van de ander pas oprecht erkennen wanneer je de ander begrijpt of moeite doen om de ander te begrijpen. Zonder die oprechtheid ervaart de ander jouw “ik begrijp het..” waarschijnlijk manipulatief en oneerlijk. Je kunt oprecht zeggen “Ik begrijp het…” wanneer die woorden congruent zijn met je gedachten.