“Denialism” heet het boek van Michael Specter waarin hij stelt dat grootschalige ontkenning van wetenschappelijke kennis, magisch denken en angst progressie tegenhouden. Het boek is een aanklacht tegen de grootschalige ontkenning van feiten op allerlei gebied. In 6 hoofdstukken behandelt hij de ontkenning door zoals hij ze noemt “de denialists”. Specter stelt dat magisch denken gevaarlijk is voor het voortbestaan van onze planeet en dat magisch denken ten koste van wetenschappelijk denken aan terrein wint. “Denialists” weigeren volgens Specter de meest overtuigende wetenschappelijke data te erkennen en schuiven het terzijde als “gewoon een andere mening”. Specter erkent dat er fouten worden gemaakt door wetenschappers, maar stelt dat dit geen reden is om daarom magisch denken te verkiezen boven gefundeerd en gerepliceerd wetenschappelijk onderzoek.
Voorbeelden van magisch denken ten koste van wetenschappelijk denken die Specter beschrijft zijn:
1. homeopathie. Het werkt niet, stelt Specter, en is soms zelfs schadelijk en toch blijven mensen de producten kopen en gaat er veel geld in om
2. biotechnologie. Specter stelt dat biotechnologie, met alle risico’s van dien, de weg voorwaarts is om alle mensen te kunnen blijven voeden en dat angst ervoor progressie tegenhoudt en hongersnood verergert.
3. vaccins. Vaccinatie heeft geen relatie met autisme en toch kiezen meer en meer ouders ervoor hun kinderen niet te vaccineren uit angst voor autisme, zo bepleit Specter. Dit veroorzaakt dat ziektes die allang waren bedwongen weer terugkomen.
4. organisch voedsel is niet gezonder dan bewerkt voedsel, stelt Specter, en is ook niet per definitie beter voor het milieu en toch denken mensen dat wanneer ze organisch voedsel kopen ze gezond bezig zijn en bijdragen aan het milieu. Het eten van vlees is echter veel schadelijker voor onze planeet en het zou een veel groter effect hebben op het milieu als mensen minder vlees zouden eten, zo bepleit de auteur.
5. kernenergie en andere energiebronnen. Specter zegt:”we hebben de planeet doen stikken in koolstofdioxide en toch zijn we te bang om kernenergie te gebruiken en verzaken we om kernenergie veiliger te maken”.
Specter stelt dat er geen oorlog gaande is tegen de natuur, maar een oorlog tegen progressie. Hij pleit ervoor dat de nieuwe kennis en technologieën die we ter beschikking hebben worden gebruikt, met alle beperkingen en bedreigingen die ermee gepaard gaan, in plaats van te verzinken in een tijdperk van magisch denken.
Maar, stelt Specter, uiteindelijk zal progressie het altijd winnen van angst en ontkenning, omdat progressie hoop biedt. Angst kan de progressie bedreigen, maar zal het niet voorkomen. Onzekerheid gaan hand in hand met innovatie, dat is altijd zo geweest en zou ons niet moeten verhinderen te blijven innoveren.
Zoals met alle boeken die sterk stelling nemen zijn er fervente medestanders en grote criticasters van Specters boek. Natuurlijk zijn er allerlei nuances te maken en is zijn toon vaak scherp en provocerend. Dat brengt zijn kernboodschap wel helder over: stop met magisch denken en neem bewezen wetenschappelijke feiten serieus en benut die om progressie te maken.